Nyuma y’imirwano ikomeye yo mu burasirazuba bwa Repubulika Iharanira Demokarasi ya Congo (RDC), u Burundi bwatangaje ko bushobora kwinjira mu ntambara yeruye n’u Rwanda, nyuma yo gutsindwa uruhenu no kwijundika ku bikorwa byo kurasa ku butaka bwabwo bivugwa ko biterwa n’u Rwanda.
Ubutegetsi bw’u Burundi, biciye ku ntumwa yabwo mu muryango w’Abibumbye i New York, bwatangaje ko bwiteguye gukoresha ingufu zose mu kurinda ubusugire bw’igihugu mu gihe ibyo bikorwa byambukiranya imbibi byakomeza.
Ambasaderi Zéphyrin Maniratanga yashimangiye ko uburenganzira bw’igihugu cye bubangamiwe n’ibitero by’intwaro ziremereye n’indege zidafite abapilote (drones), byakoreshejwe mu kurasa no gutera ubwoba abaturage.
U Burundi bwashinjije u Rwanda kutubahiriza umwanzuro wa Loni wa 2773 usaba gukura ingabo zarwo mu burasirazuba bwa RDC no guhagarika ibikorwa bya gisirikare bihungabanya umutekano.
📰 Also Read This:
Maniratanga yavuze ko “ibi bikorwa bivogera ubusugire bw’igihugu cyacu, bigatera ubuzima bw’abasivile mu kaga, kandi bigaca intege inzira zose zigamije amahoro rusange mu karere.”
Hari impungenge ko intambara yo mu burasirazuba bwa RDC yakwagukira mu bihugu bituranye kuko umutwe wa AFC/M23 ufite imbaraga ukomeje gufata imijyi ikomeye harimo Uvira, Bukavu na Goma.
Ibi byatumye u Burundi bufata ingamba zikomeye z’umutekano, bugatuma abaturage bo ku mipaka ya Ruzizi, Bujumbura Rural n’utundi duce duhana imbibi n’igihugu cya Congo bahura n’igitutu cyo kwirinda no guhunga.
Abaturage b’i Ruzizi n’ahandi bavuga ko mu minsi ishize basanze imipaka ifunze bidatewe n’ibikorwa byabo bwite, ahubwo ari kubera impungenge z’ubushobozi bwabo bwo gucunga umutekano ubwo M23 yafataa umujyi wa Uvira ku buryo butunguranye. Hari abavuga ko mu masaha make u Burundi bwafunze imipaka, abaturage benshi bagenda bibaza niba hatabaye ikibazo gikomeye.
AFC/M23, mu itangazo ryayo ryo ku wa 11 Ukuboza 2025, yemeje ko nta gahunda ifite yo kwambuka imbibi za RDC ngo yinjire mu Rwanda cyangwa mu Burundi. Umuvugizi w’umutwe, Lawrence Kanyuka, yavuze ko intego yabo ari uguharanira amahoro n’umutekano w’abaturage bo mu gihugu cyabo gusa, ko nta mpamvu z’ubutwererane cyangwa za politiki bafite zo kwinjira mu bihugu by’abaturanyi.
Nyamara, nyuma yuko ingabo z’u Burundi, FARDC na FDLR bahungiye mu Burundi, byatumye ibihuha byo gutera u iki gihugu bitangira gukwirakwira ku mbuga nkoranyambaga no mu itangazamakuru. Hari abibaza niba nta ntambara mpuzamahanga iri gutegurwa nyuma y’uko u Burundi bugaragaje imyiteguro yo kwirwanaho.
Ubusesenguzi bugaragaza ko impamvu nyamukuru y’ibi bihuha ari uko AFC/M23 imaze gufata Uvira mu buryo bwihuse, ndetse igahita igenzura imijyi itatu ikomeye mu burasirazuba bwa RDC. Iki gikorwa cyatumye abantu benshi bibaza niba umutwe ushobora kwambuka Ruzizi. Ikindi ni uko u Burundi bwari bufite abasirikare barenga ibihumbi 20 bari mu mirwano muri Sud-Kivu, bafatanyije na FARDC, Wazalendo na FDLR. Ibi byatumye ubwoba bwo kwihorera ku ruhande rwa M23 bwiyongera.
Abasivile bo muri Bujumbura Rural, Ruzizi n’ahandi bavuga ko bamaze igihe batewe ubwoba n’amakuru ajya avugwa, bagashaka aho bahungira no kwitegura ibindi bishobora kuba. Ibyo byatumye ubuzima bwabo buhinduka bubi.
Ku ruhande rwa dipolomasi, u Burundi bwakomeje kwijundika u Rwanda, bushinja ko ibikorwa byambukiranya imbibi bikorerwa mu gihugu cyacyo bifite ingaruka mbi ku mutekano w’abaturage.
Ambasaderi Maniratanga yasabye akanama k’umutekano ka Loni gutora ibyemezo birimo ibihano bya gisirikare n’ibya politiki ku Rwanda, mu rwego rwo kubuza ikibazo gukura.
Ubusesenguzi bw’umutekano bugaragaza ko intambara yeruye hagati y’ibihugu byombi ishobora guterwa n’impamvu ebyiri: Iya mbere ni ugutinya ko ingabo z’u Burundi zasigaye mu mirwano ya Kivu zihungabanywa na M23, iya kabiri ni ubwoba bw’uko AFC/M23 ishobora kwihorera ku ngabo z’u Burundi na FARDC n’abandi bafatanyabikorwa bayo.
Abahanga mu by’umutekano bavuga ko iyi myitwarire y’u Burundi ari ukwitegura, ariko ntibivuze ko intambara itazashoboka. Bashimangira ko gukomeza gukwirakwiza amakuru yo gutera ubwoba bishobora guhungabanya amahoro mu karere, bikaba byateza ubwoba ku basivile.
Mu by’ukuri, AFC/M23 yakomeje gusobanura ko ibikorwa byayo byose bishingiye ku gukomeza amahoro n’umutekano muri RDC, ko nta mpamvu ifite yo kwinjira mu Burundi. Umuyobozi w’umutwe yavuze ko Uvira ari ikibazo cy’Abanye-Congo kandi ari bo bagomba gufashwa, kandi ko uburenganzira bw’ibihugu by’abaturanyi bwubahirizwa.
Abaturage bo muri Uvira, n’abo mu misozi yegeranye, bavuze ko bumva impinduka mu buryo bw’umutekano, aho inzira z’ubucuruzi zatangiye kongera gufungura, amasoko agatangira gukora, n’ubuzima bwo mu mugi bugasubira mu murongo nubwo ubwoba bukiri bwinshi.
Abasivile bari ku mipaka ya RDC n’u Burundi bari mu kaga kubera ubwoba bw’imbogamizi zishobora guterwa n’intambara. Amafaranga yabo y’ubucuruzi, imitungo yabo, n’ubuzima bwabo byahungabanye, benshi bahungira mu bice by’umutekano muke, abandi bakaba barashyizwe mu mirwano y’ubwoba.
Amakuru kandi avuga ko u Burundi bwafunze imipaka yose yegereye RDC, mu rwego rwo kwirinda ko habaho kwivanga kw’abashobora kwinjira mu gihugu.
Nubwo u Burundi busa nk’ubutangije intambara yeruye n’u Rwanda ntibivuze ko intambara izaba ako kanya, ariko bishimangira uko umutekano w’Akarere k’Ibiyaga Bigari uri kujya mu kaga, ko abategetsi n’abaturage bakeneye kwitegura ingaruka z’igihe kirekire, kandi ko amahanga agomba gukomeza gukurikirana no gukemura ibibazo bya dipolomasi mu buryo bwihuse.





