Mu gihe ibiganiro by’amahoro bigamije gushakira umuti urambye intambara imaze imyaka myinshi mu burasirazuba bwa Repubulika Iharanira Demokarasi ya Congo bikomeje kubera i Doha muri Qatar, Leta Zunze Ubumwe za Amerika zatangiye kugaragaza ku mugaragaro uko zibona imyitwarire y’impande zihanganye.
Ibi byabaye by’umwihariko nyuma y’icyemezo cyafashwe n’ihuriro rya AFC/M23 cyo gukura abarwanyi baryo mu mujyi wa Uvira, intambwe yashimwe n’abahuza mpuzamahanga ariko igakurikirwa n’ibitero bikomeje kugabwa kuri iri huriro.
Tariki ya 17 na 18 Ukuboza 2025, ni bwo abarwanyi ba AFC/M23 batangiye kuva mu mujyi wa Uvira, bari barafashe tariki ya 9 Ukuboza. Iyi ntambwe yafashwe mu rwego rwo gusubiza ku cyifuzo cya Amerika, igihugu kiri mu bafatanyabikorwa bakomeye mu biganiro by’amahoro bigamije guhagarika intambara n’umutekano muke bikomeje guhitana abasivili mu ntara za Kivu.
AFC/M23 yatangaje ko iki cyemezo cyari kigamije kubaka icyizere no kugaragaza ubushake bwayo mu nzira y’ibiganiro bya politiki. Ariko mbere yo gushyira mu bikorwa kuva muri Uvira, iri huriro ryabanje gutangaza impungenge zikomeye, risaba ko ingabo za Leta ya RDC zitahita zisubira muri uwo mujyi, ahubwo ko hashyirwaho uburyo bwizewe bwo kurinda abasivili no gukumira icyuho cy’umutekano gishobora kubaho.
📰 Also Read This:
Abahuza mpuzamahanga barimo Amerika, Qatar n’Umuryango wa Afurika Yunze Ubumwe (AU), basabwe kugira uruhare rufatika mu kubungabunga umutekano w’abaturage, cyane cyane mu gihe cy’inzibacyuho cyari gutangira AFC/M23 imaze kuva muri Uvira.
Umuyobozi wungirije wa AFC/M23 ushinzwe politiki, Bertrand Bisimwa, yasobanuye ko iyo ntambwe nubwo ari ingenzi, idakwiye gufatwa nk’ihagije mu gihe umutekano w’abasivili udashyizwe imbere.
Yagize ati: “Ni intambwe nziza kubona ingabo za M23 ziva muri Uvira, ariko icy’ingenzi kurushaho ni ukubona umujyi n’abawutuye birindwa n’ingabo zidafite ingengabitekerezo mbi n’ibikorwa by’ubugizi bwa nabi.”
Nubwo AFC/M23 yari yatangaje ko yiteguye gutanga umusanzu mu gushakira amahoro akarere, amakuru atandukanye yemeje ko ibirindiro byayo mu ntara ya Kivu y’Amajyaruguru, cyane cyane muri teritwari ya Masisi, byakomeje kugabwaho ibitero n’imitwe yitwaje intwaro ya Wazalendo ishyigikiwe na Leta ya RDC.
Ibi bitero byakomeje kugaragaza isura y’ukutizerana n’ubushake buke bwo kubahiriza inzira y’ibiganiro, ibintu byatangiye kunengwa ku mugaragaro n’abayobozi bakuru muri Amerika.
Mu ijoro ryo ku wa 18 Ukuboza 2025, Senateri Lindsey Graham, uhagarariye Leta ya South Carolina mu Nteko Ishinga Amategeko ya Leta Zunze Ubumwe za Amerika, yatangaje amagambo akomeye agaragaza uko Amerika ibona ibyabaye.
Yavuze ko yishimiye cyane icyemezo cya AFC/M23 cyo kuva muri Uvira, ariko agaragaza ko yashenguwe bikomeye no kumva ko iri huriro rikomeje kugabwaho ibitero mu gihe ryubahiriza ibisabwa mu biganiro by’amahoro.
Ati: “Nishimiye kubona amakuru avuga ko ingabo za M23 ziri kuva muri Uvira muri RDC. Ariko biranshengura cyane kumva ko izi ngabo, mu gihe ziri kuvamo, zikomeje kugabwaho ibitero. Ni ngombwa ko Amerika ishimangira uruhare rwayo rw’ubuyobozi, igasubiza impande zose ku meza y’ibiganiro.”
Aya magambo ya Senateri Graham yagaragaje ko Amerika itifuza ko intambwe zubaka zifatwa n’impande zimwe zipfushwa ubusa n’ibikorwa bya gisirikare bikomeje. Yongeye gushimangira ko ibiganiro by’amahoro ari byo shingiro ry’umuti urambye w’iki kibazo, aho gukomeza inzira y’intambara ihitana abasivili b’inzirakarengane.
Ku rundi ruhande, Leta ya RDC yatangaje ko itanyuzwe n’icyemezo cya AFC/M23 cyo kuva muri Uvira gusa, ishimangira ko iri huriro rigomba gukura abarwanyi baryo mu bice byose rigenzura. Ibi byavuzwe mu gihe Kinshasa ikomeje gushimangira ko idashobora kwemera igisubizo cya politiki kitarimo gusenywa kwuzuye kwa AFC/M23.
Ibi byose byabaye mu gihe, mu gitondo cyo ku wa 19 Ukuboza 2025, AFC/M23 yatangaje ko ingabo za Repubulika Iharanira Demokarasi ya Congo zagabye igitero ku birindiro byayo biherereye mu gace ka Makabola, mu Ntara ya Kivu y’Amajyepfo.
Umuvugizi wa AFC/M23, Lawrence Kanyuka, yatangaje ko ihuriro ry’ingabo za RDC ryifashishije drones z’intambara n’ingabo zirwanira mu mazi zaturutse mu mujyi wa Baraka, muri teritwari ya Fizi. Yavuze ko ibyo bitero bitari bigamije kwibasira AFC/M23 gusa, ahubwo ko byanibasiye abaturage b’abasivili.
Kanyuka yasobanuye ko abaturage bo muri Makabola n’abo mu gice cya Minembwe bagabweho ibitero hifashishijwe drones n’intwaro ziremereye, ibintu byateye ubwoba bwinshi n’ihungabana rikomeye mu baturage.
Ati: “AFC/M23 irahamagarira Abanye-Congo n’abafatanyabikorwa mpuzamahanga kuba abatangabuhamya kuri uku kurenga ku gahenge kwisubiza kandi kugambiriwe, bigamije gukomeza kwica bagenzi bacu.”
Ihuriro AFC/M23 ryatangaje ko ibi bitero bishimangira ko Leta ya RDC idashaka amahoro, kandi ko idaha agaciro umutekano w’abasivili, kuko ikomeje kubahohotera mu gihe amahanga acecetse.
AFC/M23 yibukije ko mbere yo kuva muri Uvira yasabye ku mugaragaro ko ingabo za RDC, iz’u Burundi, Wazalendo na FDLR bitagomba gusubira muri uwo mujyi, bitewe n’uko mu bihe byashize byawugenzuraga byagiye bishinjwa ihohoterwa rikomeye ryibasira abasivili.
Mu ishusho rusange, aya makuru agaragaza uko inzira y’amahoro mu burasirazuba bwa RDC ikiri mu nzira igoye, irimo icyizere gike ariko inabangamiwe n’ibikorwa bya gisirikare bikomeje.
Icyakora, amagambo ya Amerika, by’umwihariko aya Senateri Lindsey Graham, agaragaza ko igitutu mpuzamahanga gishobora gukomeza kwiyongera, hagamijwe gusubiza impande zose ku meza y’ibiganiro no kurinda ubuzima bw’abasivili.
