Leta y’u Burundi yatangaje ko iteganya kwimura impunzi z’Abanye-Congo ziherutse guhungira muri iki gihugu, ziri gukurwa mu nkambi z’agateganyo no mu baturage bazicumbikiye, zikajyanwa mu nkambi ziri kure y’umupaka wa Repubulika Iharanira Demokarasi ya Congo (RDC).
Iki cyemezo cyafashwe mu gihe umutekano ukomeje guhungabana mu kibaya cya Rusizi, ku ruhande rwa Kivu y’Amajyepfo, aho imirwano ikomeye imaze iminsi ihanganishije impande zitandukanye zirwana.
Nk’uko byemejwe n’inzego z’u Burundi, Abanye-Congo barenga ibihumbi 20 ni bo bamaze guhungira muri iki gihugu mu byumweru bishize, bahunga intambara yabaye mu bice bya Uvira n’ahandi hafi y’umupaka.
Bamwe muri bo bahise bajya mu nkambi z’agateganyo zashyizweho byihuse hafi y’umupaka, mu gihe abandi bahisemo kwigira mu baturage, cyane cyane mu mujyi wa Bujumbura no mu nkengero zawo.
📰 Also Read This:
Ku wa 17 Ukuboza 2025, Minisitiri w’Umutekano w’Imbere mu Burundi, Ndaruzaniye Leonidas, yatangaje ko impunzi z’Abanye-Congo zitari mu nkambi zigomba kuhava vuba na bwangu.
Yagize ati “izi mpunzi zigomba kujya mu nkambi zateguwe n’inzego za Leta, mu rwego rwo kubungabunga umutekano rusange no koroshya itangwa ry’ubufasha bw’ikiremwamuntu.”
Minisitiri Ndaruzaniye yasobanuye ko mu byumweru bishize hari impunzi zari zarasabwe kuba by’agateganyo mu nkambi ziri hafi y’umupaka, zirimo Gatumba, Vugizo, Kansega na Cishemere mu Ntara ya Bujumbura, ndetse na Magara na Makombe mu Ntara ya Burunga. Ariko yagaragaje ko izi nkambi zitari zigamije kwakira impunzi mu gihe kirekire.
Yagize ati: “Leta y’u Burundi izaherako ibakurayo, ibajyana mu nkambi y’impunzi iri kure y’aho baje bava, nk’uko amategeko mpuzamahanga yerekeye impunzi abisaba.”
Yongeyeho ko kwimura impunzi kure y’umupaka bigamije kuzirinda ingaruka z’intambara ishobora kwambuka umupaka, no kwirinda ko ikibazo cy’umutekano wo muri RDC cyagira ingaruka ku Burundi.
Iki cyemezo kije gikurikira impungenge zimaze iminsi zivugwa ku mutekano w’umupaka, cyane cyane nyuma y’uko u Burundi bwemeye kwakira ingabo za Leta ya RDC n’abandi barwanyi babuhungiyeho.
Abo barimo abasirikare ba FARDC, abarwanyi bo mu mitwe igize ihuriro Wazalendo, ndetse n’abarwanyi b’umutwe wa FDLR. Aba bose hamwe babarirwa mu bantu bagera ku 2000.
Abasesenguzi mu by’umutekano bavuga ko kwakira aba barwanyi n’ingabo byashyize u Burundi mu mwanya ukomeye wa dipolomasi n’umutekano, kuko bisaba ko hubahirizwa amategeko mpuzamahanga agenga intwaro n’impunzi, ndetse no kwirinda ko igihugu gishinjwa kugira uruhare mu makimbirane yo mu gihugu gituranyi.
Ku rundi ruhande, hari impungenge zituruka ku mashyirahamwe yita ku mpunzi n’uburenganzira bwa muntu, agaragaza ko kwimura impunzi mu buryo bwihuse bishobora gutuma zibura amakuru ahagije, zigahura n’ingorane zo gutandukanywa n’imiryango yazo, cyangwa zigahura n’ubuzima bugoye mu nkambi nshya zishobora kuba zitariteguye neza.
Bamwe mu Banye-Congo bahungiye mu Burundi bagaragaje impungenge z’uko kwimurwa kure y’umupaka bishobora kubabuza gukurikirana amakuru y’iwabo, cyangwa kubangamira icyizere cyabo cyo gusubira mu gihugu mu gihe umutekano wazaba ugarutse.
Ariko inzego z’u Burundi zo zivuga ko iki cyemezo kigamije kurinda impunzi ubwazo, no kuborohereza kubona ubufasha bwa UNHCR n’abandi bafatanyabikorwa mu buryo bunoze kandi burambye.
Mu gihe imirwano igikomeje mu bice bimwe bya Kivu y’Amajyepfo, ikibazo cy’impunzi gikomeje kuba ikigeragezo gikomeye ku mubano w’ibihugu by’akarere.
Abasesenguzi bavuga ko ibisubizo birambye bigomba kuva ku guhagarika imirwano, ibiganiro bya politiki n’ubufatanye bw’akarere, aho kwibanda gusa ku gukemura ingaruka z’intambara.
Kugeza ubu, haracyategerezwa kumenya aho izo mpunzi zizimurirwa n’igihe nyacyo iki cyemezo kizashyirwa mu bikorwa, mu gihe amaso y’abaturage, imiryango mpuzamahanga n’abaharanira uburenganzira bwa muntu akomeje kwerekeza ku Burundi, harebwa niba iki gikorwa kizakorwa hubahirijwe amategeko mpuzamahanga n’uburenganzira bw’impunzi.
