Mu rukerera rwo ku wa 16 Ukuboza 2025, Ihuriro rya AFC/M23 ryatangaje ko rizava mu mujyi wa Uvira, wari umaze iminsi micye mu maboko yaryo. Iyi gahunda yihariye yateje urujijo mu baturage ndetse n’abanyamakuru, kuko itangazo ryari riherekejwe n’amagambo ashimangira ko umutekano w’abaturage ari ingenzi cyane.
Umuvugizi wungirije wa AFC/M23, Dr. Oscar Balinda, yasobanuye ko impamvu y’iki cyemezo, agira ati: “Iki cyemezo cyafashwe gishyira imbere amahoro. Turashaka ko ibiganiro hagati yacu na Leta ya Repubulika Iharanira Demokarasi ya Congo (RDC) bizabera i Doha muri Qatar bigatanga umusaruro wifuzwa.”
Dr. Balinda yongeraho ko abahuza b’ingenzi barimo Leta Zunze Ubumwe za Amerika, Qatar, n’Umuryango wa Afurika Yunze Ubumwe (AU), bazafasha mu kurinda abaturage mu gihe abasirikare ba AFC/M23 bazaba baravuye mu mujyi. Yakomeje asobanura ko ibi bisaba ko ingabo za RDC, iz’u Burundi, Wazalendo na FDLR zitagomba kuhasubira.
Umuyobozi w’ibiro bya Corneille Nangaa uyobora AFC/M23, Yannick Tshisola, yemeje ko iki cyemezo kitavuze ko barwana kuhashyikiriza cyangwa ngo bahangane n’ingabo z’abagizi ba nabi za FARDC, iz’u Burundi na Wazalendo. Ariko hari gahunda yo kohereza ingabo zigenzura umutekano w’abaturage mu buryo bwigenga, abazazigize ntibaramenyekana.
📰 Also Read This:
Kugeza mu gitondo cyo ku wa 17 Ukuboza, amakuru yaturutse mu mujyi wa Uvira yemeza ko ubuzima bwa buri munsi bukomeje nk’uko bisanzwe. Igihe abarwanyi ba AFC/M23 bazawuviramo ntikiramenyekana, ariko bizamenyekana igihe abahuza bazaba bamenyekanishije gahunda y’umutekano.
Amakuru akomeza avuga ko icyemezo cyo gutinda kuva mu mujyi gifite ishingiro ku byabaye mu Nturo mu 2022 na 2023, aho abakuru b’ibihugu byo mu muryango wa Afurika y’iburasirazuba (EAC) bafashe ibyemezo byo gukura abarwanyi mu bice by’ingenzi byagenzurwaga kugira ngo abaturage barindwe.
Muri mutarama 2023, abarwanyi bashyizwe mu biganza by’ingabo z’ubutumwa bw’amahoro bwa EAC (EACRF).
Hashingiwe ku cyemezo cyafashwe n’abakuru b’ibihugu byo mu Muryango wa Afurika y’Iburasirazuba (EAC) mu 2022, muri Mutarama 2023, AFC/M23 yakuye abarwanyi bayo mu bice byagenzuraga hafi 80%, yizeza ko abaturage babisigaye bazarindirwa umutekano.
Ingabo zoherejwe mu butumwa bw’amahoro bwa EAC (EACRF) zari zishinzwe kurinda ibice byose byari mu maboko y’abo barwanyi ba AFC/M23, kandi zikumira ibitero byose bya RDC, Wazalendo na FDLR byageragezaga kwinjiramo, bikavurwa hifashishijwe ingabo z’umuryango.
Ariko ku ngabo z’u Burundi zari muri EACRF, zabaye nk’aho zititabira iyi nshingano, kuko zemereye Leta ya RDC kwinjira mu bice zabagamo muri teritwari ya Masisi uko yabishatse, igakoreraho abaturage ibikorwa by’ubugizi bwa nabi.
Mu Ukwakira 2023, imitwe ya Wazalendo na FDLR yateye umudugudu wa Nturo muri Masisi, wari wiganjemo Abanye-Congo bo mu bwoko bw’Abatutsi, itwika inzu zisaga 300, ivuga ko ari kubera inkomoko y’abaturage.
Abaturage bo muri Nturo bavuga ko ingabo z’u Burundi ntacyo zabamarira ubwo bari bahungiraga, kuko zabasabye guhunga bajya mu bice byagenzurwaga n’“abasaza” babo, mbere y’uko bahura n’abarwanyi ba AFC/M23.
Tuyishime Aline yagize ati “Tugeze ruguru ku Barundi, baratubwira ngo ntabwo tugomba kubahungiraho, ngo nidusange basaza bacu, turabaza ‘Ese ni abahe?’ Nta kindi batubwiye, baratwirukankana, twicara mu gikuyu.”
Yakomeje ati “Umurundi yaransunitse, nanjye ndamusunika. Narwanye n’Umurundi, ndamubwira ngo sindi bujye gupfa. Hari amakompora menshi, amazu menshi ari gutwikwa. Ndavuga ‘Ntabwo bishoboka, njyewe ndinjira aho muri bube, nanjye ni ho ndi bube kuko nta buhungiro dufite’. Nari ndi kugira nanjye ninjire mu ndaki, ndi guhunga amasasu.”
Nk’uko amateka yagiye agaragaza, ingabo z’u Burundi zigaragara nk’izititubahiriza ibyo zasezeranye na AFC/M23. Mu mpera za 2023, ubwo Leta ya RDC yirukana ingabo za EACRF, Abanye-Congo bo mu bwoko bw’Abatutsi babaye mu kaga kenshi kuko nta zindi ngabo zabashaga kubarinda.
AFC/M23 yafashe icyemezo cyo gukura abarwanyi bayo mu kigo cya gisirikare cya Rumangabo, igasubiza bamwe mu bice byari byaragizweho ingaruka n’intambara. Ntibyari byoroshye kuko byasabye urugamba rw’amasasu n’imbaraga zose kugira ngo ibice by’ingenzi bigumane umutekano.
Umujyi wa Walikale nawo wahuye n’ibihe nk’ibi. Nyuma yo gufashwa na Leta ya Qatar mu biganiro by’amahoro i Doha, AFC/M23 yakuye abarwanyi bayo mu mujyi, isaba ko ingabo za RDC na Wazalendo bitazasubira. Nyamara mu gihe gito, ingabo zaje kugaruka, zigaragaza ko intambara yo kwizerana hagati y’impande zombi ikiri kure.
Mu mpera za Kamena 2025, AFC/M23 yavuye mu biganiro bya Doha, yatewe n’ubwoba ko Leta ya RDC itazubahiriza amasezerano, ariko nyuma y’aho yizezwa ko ibibazo byayo bizaganirwaho.
Tariki ya 19 Nyakanga na 15 Ugushyingo 2025, AFC/M23 na Leta ya RDC bashyize umukono ku masezerano y’amahoro, anarimo ko abantu 700 ba AFC/M23 bari bafunzwe bafungurwa, nubwo igihe bazafungurwa kitari cyamenyekana.
Iki cyemezo cyo kuva muri Uvira gisa n’icyo gutangira urugendo rushya rwo kubaka icyizere hagati y’impande zombi, ndetse no kurinda abaturage b’umujyi waranzwe n’intambara.
Nubwo abaturage bategereje kureba ibizakurikira, hagiyeho gahunda yo kohereza ingabo zo kurinda umutekano w’abaturage mu buryo bw’umwihariko, kugira ngo umutekano wa Uvira utazagwa mu kaga.





