Umubano hagati ya Leta ya Sudani y’Epfo na Uganda wongeye kuzamba nyuma y’inkuru yateje impaka n’ubwumvikane buke ku rupfu rw’umusirikare wa Sudani y’Epfo warashwe ku butaka bwa Uganda. Ibi byabaye mu gihe umutekano mu bice byegereye imipaka y’ibihugu byombi ukomeje kugaragaramo ibibazo by’urujijo, ubujura, n’imirwano idasobanutse neza.
Ku itariki ya 19 Ukuboza 2025, Corporal Daniel Agweli w’imyaka 27, wari umusirikare w’ingabo za Sudani y’Epfo (SSPDF), yarashwe mu gace ka Yamba, hafi y’umupaka uhuza Sudani y’Epfo na Uganda. Icyabaye kuri uwo munsi cyahise gitangira kuvugwaho ibintu bitandukanye, buri ruhande rugatanga inkuru irushamikiyeho.
Inzego z’umutekano za Uganda zivuga ko Daniel Agweli yarashwe nyuma yo gukekwaho kwiba umuturage wo muri Uganda, no kurasa ku nzego z’umutekano zari zigiye kumufata. Polisi ya Uganda ivuga ko byari mu rwego rwo kwirwanaho no kurinda abaturage.
Umuvugizi wa Polisi ya Uganda mu gace ka North West Nile, Collins Asea, yatangaje ko umuturage witwa Byansi yabwiye polisi ko yibwe moto ye, telefone n’amafaranga angana n’amashilingi ya Uganda ibihumbi 500. Yavuze ko uwakoze ubwo bujura yari yambaye impuzankano z’igisirikare cya Sudani y’Epfo, ibintu byahise bituma inzego z’umutekano zitangira kumushakisha.
📰 Also Read This:
Nk’uko Asea yakomeje abivuga, uwakekwagaho ubujura yakurikiranywe n’abashinzwe umutekano, ariko abonye bagiye kumufata atangira kubarasa, bituma nabo bamurasa, ahasiga ubuzima. Polisi ivuga ko nyuma y’iyo mirwano yafashe imbunda n’amasasu byari mu maboko ye, ikanagaruza ibintu byari byibwe uwo muturage.
Umubiri wa Corporal Daniel Agweli wahise ujyanwa ku Bitaro bya Yumbe muri Uganda, aho wagombaga gukorerwa isuzuma (post-mortem) mbere y’uko hatangwa ibindi bisobanuro ku byamuhitanye.
Icyakora, uruhande rwa Sudani y’Epfo rwanze kwakira ibisobanuro byatanzwe na Uganda, ruvuga ko ari inkuru yitwikira icyaha cyo gushimuta no kwica umusirikare warwo. Abayobozi b’ingabo za Sudani y’Epfo bavuga ko Agweli atigeze yinjira ku butaka bwa Uganda agamije ubujura, ahubwo yari mu rugendo rusanzwe rwo mu gihugu cye.
Umuyobozi w’ingabo mu gace ka Kajo Keji, Brigadier Jackson Wani Mule, yatangaje ko uyu musirikare yarashwe mu buryo butemewe n’amategeko. Yavuze ko Agweli yari mu nzira ava Ajio yerekeza mu gace ka Kululu, mu gihugu cya Sudani y’Epfo, ubwo yaba yarafashwe n’ingabo za Uganda.
Ati: “Nahamagawe mbwirwa ko umwe mu basirikare banjye yarashwe n’igisirikare cya Uganda. Baramushimuse, baramwica, hanyuma batwara umurambo.” Iyi mvugo yakomeje kongera umwuka mubi hagati y’impande zombi, bituma abaturage n’abasesenguzi batangira kwibaza icyihishe inyuma y’iki gikorwa.
Abasesenguzi b’akarere bavuga ko imipaka ya Uganda na Sudani y’Epfo ikunze kugaragaramo ibibazo by’umutekano muke, bitewe n’ubuhahirane butemewe, ibikorwa by’abitwaje intwaro, n’ubujura bukorerwa abaturage. Ibi bituma rimwe na rimwe abasirikare b’ibihugu byombi bagirana amakimbirane atangira nk’utuntu duto, ariko agahinduka ikibazo cya dipolomasi.
Hari impungenge ko iyi nkuru ishobora gutuma umubano w’ibihugu byombi usubira inyuma, cyane ko Uganda isanzwe igira uruhare runini mu gufasha Sudani y’Epfo mu by’umutekano n’ubukungu. Abaturage bo mu bice byegereye umupaka bagaragaje ubwoba ko ibyabaye byakongera umutekano muke no gutuma ibikorwa byabo by’ubuhahirane bihungabana.
Kugeza ubu, nta tangazo rihuriweho n’impande zombi ryigeze risohoka rigaragaza ko hari iperereza rihuriweho cyangwa ibiganiro bya dipolomasi byatangiye ku mugaragaro. Ariko amakuru aturuka mu nzego zitandukanye avuga ko hashobora kubaho ibiganiro byihuse mu rwego rwo kwirinda ko ikibazo cyarushaho gufata indi ntera.
Mu gihe iperereza rigikomeje, urupfu rwa Corporal Daniel Agweli rukomeje kuba ishingiro ry’impaka zikomeye, aho buri ruhande rushimangira ko rufite ukuri. Icyakora, abenshi bemeza ko hakenewe ukuri gusesenguwe neza, mu mucyo, hagamijwe kurengera umutekano w’abaturage no kubungabunga umubano w’ibihugu byombi byiganjemo umubano wihariye mu karere.




