Amakuru mashya aturuka mu misozi y’i Mulenge, mu Ntara ya Kivu y’Amajyepfo muri Repubulika Iharanira Demokarasi ya Congo (RDC), agaragaza ko igisirikare cya Leta (FARDC) cyongeye gukoresha indege zidafite abapilote (drones) mu bitero byibasira abaturage b’abanyamulenge, ibintu byongereye ubwoba n’agahinda mu baturage.
Mu gitondo cyo kuri uyu wa Gatanu, tariki ya 19 Ukuboza 2025, drones z’igihugu zavuzweho kurasa ibisasu bibiri mu gace ka Rwitsankuku, hafi y’ahazwi nka centre ya Mikenke, mu bilometero bike uvuye i Minembwe.
Umuturage w’aho yagize ati: “Ubu tuvugana, drones z’igisirikare cya RDC zimaze gutera ibisasu bibiri mu Rwitsankuku. Byateje ubwoba bukomeye mu baturage.”
N’ubwo ubuyobozi bwa FARDC butaratangaza ku mugaragaro ingaruka z’ibi bitero, abatuye mu gace bavuga ko ibikorwa byabo by’ubuhinzi byangiritse, ndetse ko imibereho yabo ya buri munsi yarushijeho guhungabana. Izo drones zakomeje kuzenguruka mu kirere cya Rwitsankuku na Mikenke, bitera ihungabana rikabije mu bana, abagore n’abasaza b’abasivile.
📰 Also Read This:
Ibi bitero si ibya mbere muri ako karere. Mu minsi mike ishize, ibitero bisa nk’ibi byibasiye Rwitsankuku, Mikenke na Rugezi, byongera impungenge ku mutekano w’abaturage no ku ishyirwa mu bikorwa ry’amategeko mpuzamahanga arengera abasivile mu bihe by’intambara.
Abasesenguzi bamwe bavuga ko gukoresha indege zidafite abapilote mu bice bituwe cyane bishobora guteza akaga gakomeye, harimo guhungabanya imibereho y’abaturage, kwangiza ibiribwa n’ubuhinzi, ndetse no guteza intambara irushijeho gukara.
Umuryango mpuzamahanga uharanira uburenganzira bwa muntu, Human Rights Watch, watangaje ko hakenewe iperereza ryigenga ku ikoreshwa ry’izi drones, hagamijwe kurinda ubuzima bw’abasivile no gukumira ko akarere karushaho kwisanga mu bwicanyi.
“Gukoresha ibikoresho bya gisirikare mu bice bituwe n’abantu b’abasivile ni ibyaha bifite ingaruka ndende. Hakenewe iperereza ryigenga kugira ngo hamenyekane ukuri n’uburyo bwo kurengera abasivile,” nk’uko HRW yabitangaje mu itangazo ryayo rishize.
Abaturage b’Abanyamulenge bakomeje gutabaza amahanga, basaba ko ijwi ryabo ryumvikana ku rwego mpuzamahanga, mbere y’uko ingaruka z’ibi bitero zirushaho gukara. Abenshi mu baturage baravuga ko batewe ubwoba bukabije, bamwe bakihisha mu mashyamba cyangwa mu mirima yabo, bityo bigatuma imibereho yabo igenda irushaho kuba mbi.
Inzego z’umutekano muri RDC, FARDC, zatangaje ko intego y’ibyo bitero ari ukurwanya ibikorwa birimo gukorwa n’imitwe yitwaje intwaro mu misozi y’i Mulenge. Icyakora, amakuru y’abaturage n’ubuhamya bwabo bigaragaza ko abasivile ari bo bagizweho ingaruka nyinshi.
Abasesenguzi bemeza ko gukoresha drones mu bikorwa bya gisirikare bifite inyungu nyinshi ku gisirikare, birimo kugabanya ibihombo ku bantu bahabwa inshingano zo kurwanya imitwe yitwaje intwaro, ariko bikagira ingaruka zikomeye ku baturage b’abasivile
Muri uyu mwaka wa 2025, Umuryango w’Abibumbye n’ibindi bigo byita ku burenganzira bwa muntu byagiye bisaba ko hakorwa iperereza ku ikoreshwa ry’izi drones, cyane cyane mu misozi y’Amajyepfo ya Kivu aho abaturage bahora bahangayikishijwe n’imirwano. Gusa kugeza ubu, nta bisubizo byimbitse byatanzwe ku rwego rw’igihugu cyangwa mpuzamahanga.
Abaturage bavuga ko ubuzima bwabo buri munsi bwuzuye ubwoba, cyane ko abana batangiye kubura amahoro mu masomo yabo, abagore bakagira ubwoba bwo gusohoka bajya mu mirima yabo, kandi ababyeyi bakabura icyizere cy’ejo hazaza.
Umutekano muke mu misozi y’i Mulenge urenze ingo z’abaturage gusa; ubuhinzi n’ubukungu bw’ako karere nabyo byarushijeho kugerwaho n’ingaruka. Ibihingwa byangijwe n’ibisasu byarashwe na drones bigabanuka ku bwinshi.
Hari impungenge ko gukomeza gukoresha drones bishobora gutuma abaturage barushaho gushaka guhunga, bigatera ikibazo cy’impunzi mu karere k’Ibiyaga Bigari.
Mu gihe abaturage b’Abanyamulenge bakomeje guhangayika, abayobozi b’akarere hamwe n’inzego mpuzamahanga basaba guhabwa amakuru y’ukuri ku bikorwa bya gisirikare, kugira ngo habeho uburyo bwo kurengera abasivile. Hari kandi abasaba ko hashingwa uburyo bwihariye bwo kurwanya imitwe yitwaje intwaro hatabangamiwe abasivile.
Abaturage b’Abanyamulenge bamaze imyaka benshi bahangayikishijwe n’imirwano irangwa n’ubwicanyi mu misozi yabo. Ibitero bya FARDC byifashishije drones byongeye gukaza agahinda kabo, bikaba intandaro yo gusaba amahanga kwihutira kubafasha no kubagezaho ubutabazi bwihuse.
Umubare w’abaturage barimo guhungabana kubera ibi bitero uriyongera buri munsi, kandi nta bimenyetso bihari byerekana ko ibyaha by’akarengane bikorerwa abasivile byaba bihagaze.
Nk’uko amakuru yizewe abigaragaza, umutekano mu misozi y’i Mulenge ukomeje kuba ikibazo gikomeye, kandi ibitero bya drones bya FARDC biracyongera ubwoba n’ihungabana mu baturage. Abaturage b’Abanyamulenge bakomeje gutabaza amahanga, basaba ko habaho ingamba zihuse zo kubarinda.





